شهرک سینمایی و تلویزیونی ایران (شهرک سینمایی غزالی سابق) یا شهرک حاتمی نام محوطه بزرگی است در غرب تهران که در آن دکورهای خیابانها و ساختمانهای مربوط به فیلمها و سریالهای ایرانی ساخته و نگهداری میشود. تقریباً تمام دکورهای شهرک سینمایی ایران مربوط به دوره رضا شاه و اوایل محمد رضا شاه است اما در این شهرک دکور کوفه هم ساخته شده است. همچنین دکورهای این شهرک دکورهای ساختمانها و خیابانهایی هستند که واقعاً در تهران قدیم وجود داشتند. از دیگر دکورهای ساخته شده در این شهرک، دکور شهر اورشلیم است که در سریالها و فیلمهای سینمایی بسیاری استفاده شدهاست.
پیشنهاد ساخت
احداث شهرک سینمایی در سال ۱۳۵۸، به طرح و پیشنهاد علی حاتمی، کارگردان شهیر سینمای ایران، آغاز شد. طرح علی حاتمی و ولیالله خاکدان تولید سریالی با مضمون تاریخ سیاسی معاصر ایران بود که فاصلهای کوتاه از اوایل دوره رضاشاه را در بر میگرفت. در این دوره، عدهای از آزادی خواهان پنهانی، با تشکیل کمیته مجازات، اقدام به ترور سران مملکتی میکردند که در آشفتگی اوضاع اقتصادی و افزایش فقر دست داشتند. هزاردستان (که علی حاتمی طرح اولیه آن را به نام «جاده ابریشم» در سال ۱۳۵۵ نوشته بود) به قدرتهای سیاسی پنهانی میپرداخت که نقش مهمی در حذف و ترور اشخاص سیاسی داشتند. همزمان با آغاز تولید هزار دستان، از آنجا که این سریال شرایط جغرافیایی و شهری مناسب همان دوران اوایل قرن چهاردهم خورشیدی را میطلبید، احداث شهرک سینمایی نیز با طراحی خاص آغاز شد.
۱۰ هکتار مساحت برای ساخت و بازسازی تهران قدیم در نظر گرفته شد، و سپس عکسهایی از ساختمانها، عمارتهای دولتی، محلهها، خیابانهای تهران و لباس و نوع پوشش و… تهیه شد. حاتمی عکسها و اسناد را در شهرک سینمایی ایتالیا، به نام چینه چیتا با کمک نقاشی ایتالیایی اتود زد و تابلوهای کوچکی به وجود آورد. سپس با کمک یکی از بهترین دکوراتورهای ایتالیایی به نام جانی کورتینا و گروه بزرگ او، نقشه شهرک را در مقیاس ۱:۱۰۰ ترسیم کرد و با ساخت ماکتی از شهرک به ایران بازگشت و پس از مدتی با بررسی اراضی کناره بزرگراه تهران کرج، احداث شهرک در اسفند سال ۱۳۵۸ آغاز شد.
از مکانهای سریال هزار دستان به میدان توپخانه، ساختمان شهرداری، ساختمان عدلیه، خیابان لالهزار، خیابان اکباتان، جواهر فروشی قازاریان، گراند هتل، ساختمان شاهآباد و کافه پارس تهران قدیم میتوان اشاره کرد.
نماهایی از خیابان اکباتان، لالهزار، و تهران قدیم بین سال ۱۳۱۵ تا ۱۳۲۰، نیز موجود است. یکی دیگر از بناهای مهم سریال هزار دستان، ساختمان سینما تابان است که نبش خیابان لاله زار واقع شده است و جزو اولین سینماهای تهران است که اولین فیلم ناطق ایرانی نیز به نام دختر لر، ساخته عبدالحسین سپنتا، در آن اکران شد. علاوه بر نماهای مربوط به تهران قدیم، سعی شدهاست تا نماهایی از باشتین و سبزوار به نمایش گذاشته شوند.
لوکیشنهای فیلمهایی همچون شیخ مفید، سربداران، هشت بهشت، کاراگاه علوی، کفشهای میرزا نوروز و… در این شهرک بوده است. برای فیلم مریم مقدس هم بخشی از اورشلیم در این شهرک بازسازی شد. در دل خیابان لالهزار کوچهای برای فیلم تختی ساخته شد که نمایانگر محله قدیم خانیآباد باشد.
چرا شهرک غزالی
مالک این زمینها شخصی به نام «غزالی» بود و از همان زمان آنجا به همین نام در صدا و سیما مرسوم شد و هنوز هم مسئولان قبول ندارند که آن را به نام علی حاتمی سازنده این شهرک کنند.