اثری که سالهاست مردم منتظرند تا در لحظه افطار از تلویزیون ملی بشنوند اما گویا قرار نیست این تابو شکسته شود.
ربنای محمدرضا شجریان یکی از مناقشهبرانگیزترین آثار موسیقی ایرانی است. اثری که هر چند نمادی از خاطره جمعی مردم ایران است.
این اثر در تیر سال ۱۳۵۸ضبط شده و برای مدت ۳۰ سال، جزو برنامههای اصلی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در ماه رمضان بودهاست.
این اثر در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۶ در فهرست آثار معنوی (ناملموس) ایران با شماره ۱۳۹۶ به ثبت رسید.
بنا به گفتهٔ شجریان، به دلیل اینکه پیشتر سید جواد ذبیحی، مناجاتی با عنوان ربنا خوانده بود و سالها مردم به شنیدن آن در زمان افطار عادت کرده بودند، او ربنای جدید را با اضافه کردن ۲ آیهٔ قرآن ساخت و در یکی از استودیوهای رادیو ایران ضبط کرد.
به گفتهٔ محمدرضا شجریان، ربنا متأثر از مناجاتی با همین نام از جواد ذبیحی بودهاست. ذبیحی آن اثر را پیش از انقلاب اسلامی ایران خوانده بود.
شجریان آیاتی را که ذبیحی در مناجاتش خوانده بود، به همراه دو آیهٔ دیگر از سوره آل عمران و بقره به کار برد.
ربنا، سالهای سال از تلویزیون و رادیوی ایران پخش گردید تا تبدیل به نوستالژی سفرههای افطار شد اما پس از دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران، محمدرضا شجریان در نامهای به عزتالله ضرغامی از وی خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند هر چند شجریان هم پس از شکایت از صدا و سیما، به صورت خاص اجازهٔ پخش ربّنا و ادعیه (مثنوی افشاری) را به صدا و سیما داد.
محمد حسین صوفی، معاون صدای صدا و سیما، در واکنش به این موضوع اعلام کرد که رادیو حتی در ماه رمضان هم ربّنا و ادعیهٔ محمدرضا شجریان را پخش نمیکند.
در تابستان ۱۳۸۹ و همزمان با آغاز ماه رمضان، سازمان صدا و سیما پخش دعای ربنا با صدای محمدرضا شجریان را بهطور کامل در تمام شبکهها ممنوع کرد.
این سازمان اعلام کرد که حتی از پخش آگهیهای بازرگانی که معمولاً در ماه رمضان با نوای اذان یا دعا همراه است در صورتی که صدای ربنا زیر صدای آگهی قرار گرفته باشد، ممانعت میکند.
در خرداد ۱۳۹۶، رضا صالحی امیری، وزیر ارشاد وقت، در نامهای خطاب به رئیس سازمان صدا و سیما خواهان پخش مجدد ربنای شجریان در روزهای رمضان از تلویزیون شد.
در پاسخ به این نامه، محمدجواد لاریجانی به عنوان عضو شورای نظارت بر صدا و سیما، اعلام کرد که پخش ربنای شجریان از تلویزیون خلاف موازین شرعی تلاوت است.
این نامه محمدجواد لاریجانی، واکنشهای مختلفی را در پی داشت. حمیدرضا نوربخش از شاگردان مطرح شجریان در اینباره گفت:
چطور کسی که در وادی کار قرآنی هیچ سابقهای نداشته، به خودش اجازه میدهد اینگونه جسورانه و با اعتماد به نفس دربارهٔ مقولهای که اطلاعاتی در موردش ندارد، سخن بگوید؟
راغب مصطفی غلوش از قاریان نامدار مصری وقتی در سفرش به ایران ربنای شجریان را میشنود، نسخهای از آن را برای الگوسازی در اختیار میگیرد اما پس از مدتی بیان میکند که خواندن ربنای شجریان کار هر خوانندهای نیست.
هوشنگ ابتهاج ربنا را اثری غیر زمینی و «شاهکار بزرگ شجریان» میداند و میگوید هیچکس، حتی خود شجریان نمیتواند اینطور بخواند.
شهرام ناظری هم گفت: ربنای استاد شجریان از نظر کیفیت اجرا بینظیر است اما من همیشه دلم میخواست ربنای ایشان با لحن و بیان ایرانی اجرا میشد. اگر این اتفاق میافتاد میتوانست تأثیر مهمی بر طرز بیان و لحن نسل امروز و آینده آواز ایران در چنین اجراهایی بگذارد.
کویتیپور، خواننده مطرح مذهبی، گفته است: «اگر کلام خدا عاشقانه خوانده شود و عاشقانه به آن گوش کنی، امکان ندارد تن و بدنت نلرزد. به خاطر ندارم زمانی را که «ربنا»ی استاد شجریان را شنیده باشم و از خود بیخود نشوم. ربنای ایشان، مثل بسیاری از آثار دیگرشان، جاودانه و جزئی از فرهنگ و هنر ماست.»